Koncepcje „czarnych” i „białych” płac stały się powszechne w Rosji wraz z rozwojem prywatnej przedsiębiorczości.
Różnica między „czarną” a „białą” pensją polega na tym, że pierwsza jest rozdawana w kopercie, a druga jest oficjalnie wysyłana przez kasjera przedsiębiorstwa lub banku. Istnieje również pojęcie „szarej” płacy. W takim przypadku pracownik otrzymuje część pieniędzy oficjalnie, a resztę - od ręki na podstawie umowy.
Przy całkowicie „czarnej” płacy stosunek między pracownikiem a pracodawcą nie jest oficjalnie uregulowany, odpowiedni wpis nie jest dokonywany w księdze pracy, a umowa o pracę lub umowa nie są sporządzane. W związku z tym nie są dokonywane płatności podatkowe i wpłaty do funduszy pozabudżetowych. Przy płatności „szarej” podatki są pobierane tylko od oficjalnej części dochodu pracownika.
Zaletą „czarnej” pensji dla pracodawcy jest to, że otrzymuje on znaczne oszczędności na podatkach i różnych płatnościach. Pracownik otrzymuje również 13% oszczędności w podatku dochodowym. W praktyce jednak traci wiele gwarancji i korzyści.
Przedsiębiorca może zwolnić „czarnego” pracownika bez płacenia ostatnich zarobków i odprawy. Ponadto „czarna” pensja nie jest uwzględniana w ewidencji emerytalnej, nie jest brana pod uwagę przy wypłacie za zwolnienie chorobowe. Dla kobiet, które idą na urlop macierzyński, brak „białych” zarobków oznacza, że nie otrzymają zasiłku macierzyńskiego i na dzieci.
Należy również pamiętać, że wypłata „czarnych” pensji oraz uchylanie się od płacenia podatków stanowią naruszenie prawa, które przewiduje odpowiedzialność karną.
