Większość ludzi nie jest zaznajomiona z pojęciami związanymi z postępowaniem sądowym. Podczas gdy wielu może się domyślać, co oznaczają „oskarżyciel” i „oskarżony”, przeciętny Rosjanin prawie nie zdaje sobie sprawy z istnienia publicznych obrońców. Kim są te osoby i jakie funkcje pełnią w toku postępowania sądowego?
Public Defender: funkcje i definicje
Należy od razu zauważyć, że pojęcie „obrońcy publicznego” nie istnieje w ustawodawstwie rosyjskim - termin ten jest raczej echem ZSRR, dlatego w rozumieniu rosyjskim obrońca publiczny jest rozumiany jako drugi obrońca w postępowania, oprócz adwokata (głównego obrońcy).
Niemniej jednak w rosyjskim kodeksie postępowania karnego istnieje pojęcie „obrońcy”, które może obejmować funkcje samego „obrońcy z urzędu” – osoby, o której dopuszczenie do rozprawy wnioskuje sam oskarżony.
Rolę obrońców z urzędu najczęściej pełnią członkowie rodziny, rzadziej – członkowie związków zawodowych lub organizacji, w których oskarżony mógł pracować, czasem członkowie kolegiów pracowniczych.
W istocie obrońcą z urzędu jest kopia prawnika o ograniczonych funkcjach. Przez obrońcę publicznego rozumie się często osobę niezwiązaną z systemem, która w przeciwieństwie do adwokata ma prawo odmówić obrony oskarżonego.
Udział obrońcy z urzędu w procesach sądowych rozpoczął się jeszcze w ZSRR – wtedy obecność takich obrońców miała poszerzyć zakres procesu i wnieść do sądu odrobinę demokracji.
Swoboda działania i rzeczywista pozycja obrońcy z urzędu w sądownictwie”
Obrońca z urzędu ma prawo przedstawiać i badać dowody, badać dokumenty, składać wnioski i skargi przed sądem oraz brać udział w debatach. Obrońca z urzędu ma prawo wpływać na sędziego, podając podstawy do warunkowego skazania oskarżonego, odroczenia wykonania kary lub zwolnienia go z kary i oddania pod opiekę organizacji, w imieniu której sam działa.
Autorzy obecnego Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej zrobili wszystko, co możliwe, aby „zaciemnić” pytanie, na jakim etapie procesu może rozpocząć się działalność prawna obrońcy z urzędu.
Zgodnie z art. 49 Kodeksu postępowania karnego Federacji Rosyjskiej obrońca z urzędu nie może przystąpić do postępowania sądowego (dochodzenia wstępnego) - jest to jedno z głównych ograniczeń swobody działania obrońców z urzędu.
Praktyka sądowa pokazuje, że sąd wcale nie musi zezwolić obrońcy z urzędu, jeśli prawnik jest już zaangażowany w proces. A liczne odmowy składania wniosków o udzielenie publicznego obrońcy często nie mają absolutnie żadnych podstaw.
Oczywiście system, zwłaszcza w przypadku przestępców politycznych lub morderców, nie opłaca się angażować niezależnej partii, co może jedynie skomplikować proces postępowania sądowego.
