Aktywność zawodowa znacząco wpływa na osobowość człowieka. Sprzyja rozwojowi różnych cech wymaganych w jego pracy. Ale z drugiej strony zawód może mieć negatywny wpływ, który psycholodzy nazywają deformacją zawodową.
Profesjonalna deformacja
Deformacja zawodowa to zmiany osobowości, charakteru, wartości, zachowania i innych cech, które zachodzą pod wpływem aktywności zawodowej. Najbardziej podatne na deformację są osoby, których praca jest ściśle związana z innymi ludźmi. Są to przywódcy, urzędnicy, psychologowie, nauczyciele, lekarze, specjaliści personalni, menedżerowie, personel wojskowy itp.
Najczęściej deformacja zawodowa wyraża się w formalnym stosunku do ludzi, wzmożonej agresywności, nieodpowiednim postrzeganiu sytuacji i ludzi, zaniku życia i wartości moralnych. Takie zmiany mogą mieć charakter epizodyczny lub stać się stabilną cechą osobowości. Deformacja zawodowa przejawia się w zachowaniu, mowie, nawykach, a nawet wyglądzie człowieka.
Rodzaje deformacji zawodowych
Jednym ze szczególnych przypadków deformacji zawodowej jest zachwyt administracyjny. Ten stan charakteryzuje się nadmiernym entuzjazmem dla jego władzy, upojeniem nią. Ta deformacja prowadzi do nadużywania urzędu, arbitralności administracyjnej i nadużywania własnej pozycji.
Erozja zarządzania jest drugim rodzajem deformacji zawodowej. Ten stan jest nieodłączny od przedstawicieli stanowisk kierowniczych. Przedłużająca się kadencja lidera często prowadzi do tego, że człowiek zaczyna podejmować nieskuteczne i nieefektywne decyzje. Wynika to z faktu, że upajający się władzą przywódca nieustannie dąży do poszerzania swoich uprawnień i całkowitej kontroli, a interesy biznesu schodzą dla niego na dalszy plan. Sprawdzone metody przywódcze stają się nieskuteczne, ale dana osoba nadal się do nich stosuje, ponieważ niezdolny do nauki nowych metod zarządzania. „Leczeniem” tego typu deformacji zawodowej jest usunięcie z kierownictwa lub przeniesienie na inne stanowisko.
Trzecim rodzajem deformacji zawodowej jest wypalenie. Wyraża się obojętnością, wyczerpaniem fizycznym, wyczerpaniem emocjonalnym, negatywnym nastawieniem do ludzi i negatywnym postrzeganiem siebie w zawodzie. Najbardziej podatne na wypalenie emocjonalne są osoby pozbawione autonomii (np. kobiety o niskich zarobkach), a także nadmiernie nastawieni na ludzi idealiści, miękcy, humanitarni, obsesyjni na punkcie swoich pomysłów. Ludzie emocjonalnie zimni są również podatni na wypalenie, woląc powstrzymywać w sobie negatywne uczucia. Ryzyko wypalenia emocjonalnego wzrasta wraz z przedłużającą się i intensywną aktywnością psychoemocjonalną, niesprzyjającą psychologiczną atmosferą w zespole oraz brakiem przejrzystej organizacji i planowania pracy.
