Cywilna zdolność do czynności prawnych rozpoczyna się z chwilą osiągnięcia przez obywatela pełnoletności. Obecne prawodawstwo przewiduje jednak indywidualne przypadki uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych do osiemnastego roku życia, pod pewnymi warunkami.
Wiek nabycia pełnej zdolności do czynności cywilnych określa art. 21 Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z tym przepisem każdy obywatel nabywa pełną zdolność do czynności prawnych z chwilą ukończenia osiemnastego roku życia, czyli pełnoletności. Dopiero po tym dana osoba może w pełni dokonać wielu transakcji, skorzystać z pewnych praw i przejąć obowiązki. Cywilna zdolność prawna nieletnich jest ograniczona, a jej szczególne granice określają w zależności od wieku normy prawne. Zdarzają się również przypadki nabycia zdolności cywilnej przed ukończeniem osiemnastego roku życia.
Nabycie zdolności cywilnej z chwilą zawarcia małżeństwa
Jeżeli ustawodawstwo zezwala na zawarcie małżeństwa przed ukończeniem osiemnastego roku życia, to z chwilą skorzystania z odpowiedniego prawa obywatel nabywa pełną zdolność do czynności prawnych. Jednocześnie ustawa wyraźnie stanowi, że późniejsze rozwiązanie takiego małżeństwa w przypadku, gdy osoba nie ukończyła osiemnastu lat, nie prowadzi do ograniczenia zdolności do czynności prawnych, to znaczy do zachowania zdolności do czynności prawnych. Uznanie małżeństwa za nieważne w sądzie może jednak prowadzić do ograniczenia zdolności do czynności prawnych, co pozostaje w gestii sądu, który w orzeczeniu musi wskazać stosowną okoliczność.
Powstanie zdolności do czynności prawnych w okresie emancypacji
Inny szczególny przypadek powstania zdolności do czynności prawnych przed ukończeniem osiemnastego roku życia jest przewidziany w art. 27 Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej. Artykuł ujawnia pojęcie emancypacji, które oznacza deklarację osoby pracującej na umowę o pracę, prowadzącej działalność przedsiębiorczą, która ma co najmniej szesnaście lat, jest w pełni zdolna. Ogłoszenie to jest realizowane przez organy opiekuńcze, które muszą najpierw uzyskać zgodę przedstawicieli prawnych małoletniego. Jeżeli rodzice, inni przedstawiciele prawni nie wyrażą takiej zgody, wówczas uznanie zdolności do czynności prawnych osoby emancypowanej może nastąpić wyłącznie na mocy orzeczenia sądu. Emancypacja ma ogromne znaczenie praktyczne, gdyż od momentu jej wprowadzenia małoletni samodzielnie odpowiada za własne zobowiązania, nie można już przypisać odpowiedzialności jego rodzicom.
