Prawo cywilne, czyli prawo cywilne – zbiór norm prawnych regulujących stosunki majątkowe i osobiste niemajątkowe w społeczeństwie. Specyfika cywilnych stosunków prawnych polega na tym, że ingerencja państwa w nie jest minimalna.
Ogólna charakterystyka prawa cywilnego
Cywilizm jest uważany za prawo prywatne, czyli regulujące działania jednostek. Prawie całe życie codzienne obywateli i działalność gospodarcza przedsiębiorstw rządzi się normami prawa cywilnego.
Prawo cywilne przyszło do współczesnego świata ze starożytnego Rzymu. Praktyka sądowa rozstrzygania sporów majątkowych starożytnych Rzymian w XIX wieku stała się podstawą kodeksów cywilnych krajów europejskich.
Cechą wyróżniającą prawo cywilne jest równość uczestników stosunków prawnych, wolna wola uczestników oraz ich niezależność majątkowa. Państwo jako struktura władzy praktycznie nie uczestniczy w stosunkach prawnych, z wyjątkiem państwowej rejestracji praw, własności, organizacji. Państwo może być uczestnikiem stosunków cywilnoprawnych jako właściciel nieruchomości i założyciel przedsiębiorstw.
W życiu obywateli normy prawa cywilnego regulują:
- akta stanu cywilnego, uznania za zaginionego, zmarłego;
- zdolność do czynności prawnych, jej występowanie, ograniczenie, pozbawienie;
- kuratela i powiernictwo;
- dziedziczenie;
- zawieranie transakcji, umów (z wyjątkiem pracy) i innych zobowiązań.
W życiu osób prawnych normy prawa cywilnego regulują:
- formy organizacyjno-prawne osób prawnych;
- ich tworzenie, reorganizacja, likwidacja;
- bezpośrednia działalność gospodarcza związana z zawieraniem umów, wypełnianiem zobowiązań.
Zasady prawa cywilnego wymienia art. 1 Kodeksu Cywilnego Federacji Rosyjskiej.
Co jeszcze reguluje prawo cywilne
Ze względu na to, że prawo cywilne obejmuje niemal wszystkie dziedziny życia obywateli oraz działalności organizacji i przedsiębiorstw, jest najbardziej obszerne spośród innych gałęzi prawa. Cywilizm ma bardzo złożoną, rozgałęzioną strukturę. Składa się z powiązanych podsektorów, instytutów, podinstytutów, które prawnie ustalają:
- stan prawny mienia w jego różnych formach (rzeczy, nieruchomości, pieniądze, papiery wartościowe itp.);
- osobiste niemajątkowe stosunki obywateli, posiadanie korzyści niematerialnych;
- własność (formy własności, warunki powstania i wygaśnięcia prawa własności);
- prawo zobowiązań – zasady regulujące obrót nieruchomościami, w tym prawo zobowiązań;
- warunki, a mianowicie aspekty stosowania terminu przedawnienia;
- instytucja reprezentacji, czyli uczestniczenia w stosunkach cywilnych przez pełnomocnictwo;
- prawo autorskie i patentowe.
