Słynne prawo rzymskie, które istniało w starożytnym Rzymie i Bizancjum przez ponad tysiąc lat od VIII pne do VIII wieku naszej ery, stanowiło podstawę systemów prawnych państw europejskich. Jednym z nieodzownych atrybutów prawa rzymskiego jest weto, które różni się na „silne” i „słabe”.
W przypadku słabego weta parlament / organizacja międzynarodowa jest zobowiązana jedynie do ponownego rozpatrzenia ustawy. Silne weto jest z definicji trudniejsze do przezwyciężenia, a władzą tą cieszą się zwykle prezydenci krajów rozwiniętych (USA, Niemcy i in.).
Historia prawa
Historia weta sięga ery starożytnego Rzymu, kiedy to utworzono trybunów broniących praw niższych warstw ludności – plebejuszy. W tłumaczeniu z łaciny veto oznacza „zabraniam”. Dlatego, jak sama nazwa wskazuje, jest to prawo do ograniczania czegoś. System prawny Cesarstwa Rzymskiego stanowił podstawę wielu europejskich systemów prawnych, więc logiczne jest stosowanie praw ograniczających.
Znaczenie weta
Takie prawo daje jednej osobie lub grupie osób możliwość jednostronnego zablokowania przyjęcia niektórych pisemnych i ustnych decyzji. Czyli np. jeśli 30 osób głosowało za przyjęciem projektu (uchwały, uchwały i podobnych decyzji) i tylko jedna głosowała przeciw, wnosząc weta, to projekt nie zostaje przyjęty i wyznaczany jest nowy termin głosowania.
Warto zauważyć, że każdy z uczestników dyskusji, spotkania, komisji ma prawo weta nieograniczoną liczbę razy. Dlatego przyjęcie wspólnej decyzji może być opóźnione o wiele lat, a w końcu może nawet nie zostać zaakceptowane. Weto jest aktywnie wykorzystywane przez organizacje międzynarodowe przy podejmowaniu wszelkich ważnych decyzji.
Często można usłyszeć, że np. na niektórych posiedzeniach ONZ (NATO, Parlamentu Europejskiego i innych organizacji międzynarodowych) przedstawiciel jednego z krajów korzystał z prawa weta, a przyjęcie dokumentu było blokowane.
Wśród żywych przykładów długotrwałego (w pewnym stopniu na granicy trwałego) korzystania z tak restrykcyjnego prawa można zwrócić uwagę na stanowisko Grecji w stosunku do zamiarów Turcji przystąpienia do Unii Europejskiej.. Przez ostatnie 14 lat, w dużej mierze dzięki greckiemu weta, Republika Turecka nie korzystała z oczywistych i urojonych korzyści płynących z przystąpienia do Europy.
Warto również zwrócić uwagę na „świeży” przykład weta. To przyjęcie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie legalności referendum na Krymie. A dokładniej w odrzuceniu dokumentu międzynarodowego z powodu jego zablokowania przez Federację Rosyjską jako stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. Warto zauważyć, że przedstawiciele Chińskiej Republiki Ludowej wstrzymali się od głosu, co w pewnym stopniu gwarantuje długą dyskusję nad rezolucją.
